Seçici Konuşmamazlık (Selective Mutizm) Nedir ?

    Selektif mutism çok ender görülen bir bozukluk olduğundan bazen de zaman içinde kendiliğinden ortadan kalktığı için dikkat çekmemekte ve kolaylıkla gözden kaçabilmektedir. Bu haftaki yazımın amacı selektif mutism bozukluğunu incelemek, alandaki uzmanlara ve
okuyuculara tanıtmak ve yeni bilgiler sunmaktır. Öncelikle 1990 da Selektif mutismle hakkında söylenen sözle yazıma başlamak istiyorum.
‘Mutizm sfenks gibidir- büyüler ve huzursuzluk verir. Bize meydan okurcasına bakar, ve biz onun sessiz bilmecesini çözmede zorlanırız.’
(Lebrun, 1990, sf 106)
İlk defa on dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru Alman doktor, Kussmaul (1877) sağlıklı ve doğal bir şekilde konuşabilecek olan birisinin belli ortamlarda konuşamaması durumunu tanımlamak için “aphasia voluntaria” (gönüllü konuşmama) terimini kullanmıştır ve bunu gönüllü olarak konuşmamayı tercih etme olarak yorumlamıştır. 1934‟te İsviçreli çocuk psikiyatristi Moritz Tramer belirli yerlerde, belirli insanlarla konuşmamayı tercih eden çocukları tanımlamak için “selektif mutism” terimi kullanılmıştır (Leonard ve Topol,1993). Daha sonra Amerikan Psikiatri Birliği (1994) tarafından DSM IV‟ te (Ruhsal Bozukluklar Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı) “selective mutism” olarak adlandırılmıştır.

DSM IV‟ ün tanımlamasına göre; selective mutism (SM), konuşmanın normal ve doğal olduğu sosyal ortamlarda sürekli olarak konuşamıyor, fakat başka ortamlarda konuşuyor olabilmek olarak tanımlanmıştır (4th ed., Amerikan Psikiatri Birliği, 1994). Selektif mutismde, çocuk kaygı uyandıracak ortamlarda olduğunda mute olmayı yani konuşmamayı seçmektedir (Black, 1996). Diğer yandan Steinhausen ve Juzi (1996) SM‟li çocukların normalde konuşmaları gereken ortamlarda, tanımadıkları insanlarla konuşmadıklarına dikkati çekmektedir. Bu çocuklar evlerinde anne-baba ve kardeşleriyle, dışarıda oyun arkadaşlarıyla konuşurken; okula başladıklarında öğretmenleriyle konuşmamaktadırlar ya da tanımadıkları ortamlarda ve tanımadıkları yetişkinlerle konuşmamaktadırlar (Black, 1996). Resmi olarak bu tanının konulabilmesi için çocuğun konuşmama durumunun en az bir ay sürmesi ve bu sürenin de özellikle çocukların okula başladıkları -ilk ayda utangaç ve çekingen olabileceklerinden dolayı- ilk bir aydan sonraki bir ay olması gerekmektedir. Konuşamama durumu göçmen çocuklarında olduğu gibi, konuşulan lisanı kullanamama ve kullanılan lisan hakkındaki yetersiz bilgilerden kaynaklanıyorsa bu mutism sayılmaz ve çocuğa tanı konmaz. İletişim bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar ve psikotik bozukluklardaki suskunluklar mutizm olarak değerlendirilmez.(Krysanski, 2003). Bu çocuklarda sözel olarak konuşmak yerine, jest ve mimik kullanımı, kafa sallama, çekme, itme ve tek heceli kelimeleri mırıldanma ya da fısıltılı konuşmalar görülmektedir. Aşırı derecede utangaçlık, sosyal ortamlarda küçük düşmekten korkma, sosyal izolasyon, geri çekilme, anneden ayrılmama, kompulsive özellikler, olumsuz duygular, mutsuzluk, öfke nöbetleri, özellikle evdeki bireyleri kontrol altında tutma ve karşı gelme davranışları bu bozukluğun en temel özelliklerindendir (Dow, Sonies, Scheib, Moss ve Leonard, 1995).

                            İsmail Erkam KABAK

Kaynakça

Leonard, H. L, & Topol, D. A. (1993). Elective mutism: Child and Adolescent
Psychiatric Clinics of North America, 2, 695-707.

American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental
disorders. (4th ed.). Washington, DC.

Black, B. B. (1996). Social anxiety and selective mutism. American Psychiatric Press
Review of Psychiatry. Washington, DC. American Psychiatric Association Press.

Steinhausen, H., & Juzi, C. (1996). Elective mutism: An analysis of 100 cases. Journal
of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 35(5), 606-614.

Krysanski, V. L. (2003). A Brief Review of Selective Mutism Literature. The Journal of
Psychology, 137(1), 29-40.

Dow, S. P., Sonies, B. B., Scheib, D., Moss, S. E., Leonard, H. L. (1995). Practical
guidelines for the assessment and treatment of selective mutism. Journal of the
American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 34, 836-845.